การอาบน้ำละหมาดโดยการลูบศีรษะเพียงบางส่วน

มุสลิมบางท่าน โดยเฉพาะผู้ที่ตามมัซฮับชาฟิอีย์ จะอาบน้ำละหมาดโดยลูบศีรษะเพียงบางส่วนตรงหน้าผากหรือกระหม่อมเท่านั้น หรือเพียงลูบเพียงด้านหน้าไปจนถึงส่วนกลางของศีรษะ โดยพวกเขาปฏิเสธที่จะลูบศีรษะให้ทั่วทั้งหมด โดยอ้างว่าการลูบศีรษะทั้งหมด เป็นคำสอนในมัซฮับอิมามมาลิก

ทั้งที่การอาบน้ำละหมาดที่ถูกต้อง และสมบูรณ์จะต้องลูบศีรษะให้ทั่วทั้งหมด

ดังพระองค์อัลลอฮฺ (ศุบฮานะฮูวะตะอาลา) ตรัสว่า


 وَامْسَحُوا بِرُءُوسِكُمْ 

 "และจงลูบศีรษะของพวกเจ้า"
 (อัลกุรอาน สูเราะฮฺอัล-มาอิดะฮฺ 5: 6)

ความหมายในการลูบของอายะฮฺนี้คือ ทั่วศีรษะไม่ใช่เพียงบางส่วนเท่านั้น

ท่านอิบนิกุดามะฮฺ (ร่อหิมะฮุลลอฮฺ) (นักปราชญ์อาวุโสทางนิติศาสตร์อิสลาม) ได้กล่าวว่า : นักวิชาการบางท่านกล่าวว่าให้ลูบศีรษะแต่เพีงบางส่วนโดยให้เหตุผลว่า คำบุพบท   (بِ) มานำหน้าคำนาม คือ بِرُءُوسِكُمْ ทำให้คำว่า "ศีรษะ" มีความหมายเพียงบางส่วนตามหลักภาษาอาหรับ คำบุพบทที่ปรากฏในอายะฮฺดังกล่าวนั้น หมายถึง "มือติดแนบกับศีรษะทั้งหมด"

ดังนั้นจากอายะฮฺดังกล่าวจึงหมายถึงให้ลูบทั่วศีรษะในลักษณะมือแนบกับศีรษะ ซึ่งมีลักษณะเดียวกันกับความหมายในอายะฮฺที่เกี่ยวกับเรื่องของการทำตะยัมมุม

พระองค์อัลลอฮฺ (ศุบฮานะฮูวะตะอาลา) ตรัสว่า


 فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ 

แล้วลูบใบหน้าของพวกเจ้า(ด้วยกับฝุ่น)" 
 (อัลกุรอาน สูเราะฮฺอัล-มาอิดะฮฺ 5: 6)


หมายความว่า ให้ลูบทั่วใบหน้า ไม่ใช่แต่เพียงบางส่วนของใบหน้า

ดังนั้นคำกล่าวที่ว่า ต้องลูบแต่เพียงบางส่วนของศีรษะนั้น จึงเป็นคำพูดที่ไม่ถูกต้องตามหลักภาษาอาหรับ

ท่านอิบนิบุรฮานได้กล่าวว่า : ผู้ใดที่กล่าวว่าความหมายของอักษร  (بِ) นี้หมายถึงเพียงบางส่วน แสดงว่าเขาไม่เข้าใจหลักภาษาอาหรับอย่างแท้จริง

ท่านอิมามเชากานีย์ (ร่อหิมะฮุลลอฮฺ) กล่าวว่า : ไม่สามารถจะแปลอายะฮฺนี้ว่า แต่เพียงบางบางส่วนได้เลย

ท่านเชคมุหัมมัด อิบนุ อิบรอฮีม (ร่อหิมะฮุลลอฮฺ) กล่าวว่า : ถูกต้องที่สุดก็คือ จำเป็นจะต้องลูบศีรษะทั้งหมด เพราะความหมายของอายะฮฺนี้ คือ ลูบแนบศีรษะทั้งหมดให้ทั่ว ตลอดจนการกระทำของท่านนบีมุหัมมัด (ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม) เองก็ คือ ท่านจะลูบทั่วศีรษะ ส่วนการลูบแต่เพียงบางส่วนโดยให้เหตุผลจากหลักไวยากรณ์อาหรับนั้น แท้จริงไม่ถูกต้องตามหลักไวยากรณ์แต่อย่างใด

และสำหรับการเช็ดศีรษะ ให้เริ่มเช็ดศีรษะจากชายกระหม่อมด้านหน้าจนถึงสุดท้ายทอยและลูบย้อนกลับมาด้านหน้า อีกครั้ง โดยไม่ต้องยกมือ แล้วจึงเช็ดใบหูทั้งสอง และให้เช็ดศีรษะและใบหูเพียงครั้งเดียว

รายงานจากท่านรสูล (ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม) ว่า

فَمَسَحَ رَأْسَهُ وَمَسَحَ مَا أَقْبَلَ مِنْهُ وَمَا أَدْبَرَ وَصُدْغَيْهِ وَأُذُنَيْهِ مَرَّةً وَاحِدَةً

“ ท่านรสูลุลลอฮ์ ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม เช็ดศีรษะ โดยเช็ดจากด้านหน้า และเช็ดย้อนกลับจาก ด้านหลัง รวมถึงบริเวณขมับและใบหูทั้งสองข้างเพียงครั้งเดียว” (บันทึกโดยอาบูดาวูดและอัดติรมิซีย์)

รายงานจากท่านอุษมานและอิบนิอาบีเอาฟา ร่อฎิยัลลอฮุอันฮุ รายงานว่า

   تَوَضَّأَ ثَلاَثًا ثَلاَثًا وَمَسَحَ رَأْسَهُ مَرَّةً

“ ท่านรอซูลุลลอฮ์ ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม ทำขั้นตอนต่างอย่างละ 3 ครั้ง และเช็ดศีรษะเพียง 1 ครั้งเท่านั้น ”
(บันทึกโดยอะหมัด,มุสลิม,อัดติรมิซีย์และอิบนุมาญะฮ์)

ส่วนผู้ที่ตามมัซฮับชาฟิอีย์ เกี่ยวกับการเช็ดศีรษะแต่เพียงบางส่วน ยังอ้างหะดิษต่อไปนี้

รายงานจากท่านอัลมุฆีเราะฮฺ (ร่อฎียัลลอฮุอันฮุ) เล่าว่า

"เมื่อท่านนบี  (ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม) อาบน้ำละหมาดจะเช็ดบนกระหม่อมของท่าน และเช็ดบนผ้าโพกหัว"

หะดิษบทนี้ เป็นหลักฐานการเช็ดบนผ้าโพกศีรษะและผ้าคลุมศีรษะ  อนุญาตให้ทำการเช็ดบนผ้าโพกศีรษะสำหรับผู้ชายและบนผ้าคลุมศีรษะสำหรับผู้หญิงเมื่อมีความจำเป็น โดยไม่มีกำหนดระยะเวลา
โดยจะต้องเช็ดบนส่วนใหญ่ของผ้าโพกหรือผ้าคลุมศีรษะ และที่ดีควรเป็นผ้าโพกหรือผ้าคลุมศีรษะ ที่สวมใส่ในสภาพที่สะอาด
ดังหะดิษอีกบทหนึ่ง ว่า

รายงานจากท่านอัมรฺ อิบนฺ อุมัยยะฮฺเราะฎิยัลลอฮุอันฮุ กล่าวว่า

رَأَيْتُ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهم عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَمْسَحُ عَلَى عِمَامَتِهِ وَخُفَّيْهِ

ความว่า “ฉันเห็นท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม เช็ดบนผ้าโพกศีรษะ และลูบบนรองเท้าคุฟทั้งสองของท่าน” (รายงานโดยอัลบุคอรียฺ เลขที่ : 205)

หะดิษดังกล่าวจึงไม่ใช่หลักฐานให้ลูบศีรษะแต่เพียงบางส่วนตามที่เข้าใจกันแต่อย่างใด


والله أعلم بالصواب